کد مطلب:672 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

نظر علي(ع) در مورد امر به معروف و نهي از منكر چيست؟

اميرالمؤمنين(ع) ميفرمايد: جهاد چهار شعبه و پايه دارد: يكي از آنها امر به معروف است و ديگري نهي از منكر... كسي كه امر به معروف ميكند پشت مؤمنان را گرم و محكم ميكند. همان طور كه نهي از منكر بيني كافران و منافقان را به خاك ميمالد؛ «والجهاد منْها عَلي أَرْبع شُعب: عَلي الأمر بالمعروف والنَّهي عن المنكر... فَمن أَمر بالمعرُوف شدّ ظَهور المؤمنين و مَن نهي عن المُنكر أَرغم اُنوف الكافرين(المنافقين).» (نهجالبلاغه، حكمت31، بند 8-9)

و در تشريح فلسفه اين واجب بزرگ الهي فرمود: «فَرضالله... الأَمر بالمعروف مَصلحةً لِلعوام والنَّهي عَن المنكر رِدعاً للسُّفهاء»؛ (همان، حكمت 252، بند 2) [امر به معروف را براي اصلاح جامعه مسلمين واجب كرد و نهي از منكر را جهت باز داشتن نابخردان از اَعمال و كردار زشت.]

در وصيت نامه خود امر به معروف و نهي از منكر را مانع تسلّط اشرار معرفي كرد و فرمود: «لا تَتركوا الأَمر بالمعروف والنَّهي عن المُنكر فَيُولّي عَليكم شِراركم ثُمّ تَدعون فلا يُسْتجاب لكم»؛ (همان، نامه 47). امر به معروف و نهي از منكر را ترك نكنيد و گرنه اشرار جامعه بر شما مسلط ميشوند. آن گاه هر چه دعا كنيد به اجابت نميرسد.

در بياني ديگر در ارائه مسير صحيح اِعمال خشم و غضب، افراد جامعه را به چند گروه تقسيم كرد و فرمود:

عدّهاي در سه مرحله عملي، زباني و قلبي نهي از منكر ميكنند. اينها كساني هستند كه همه خصال خير را در خود جمع كردهاند.

عدّهاي نهي از منكر زباني و قلبي دارند، ولي نهي از منكر عملي را رها كردهاند. اينها كساني هستند كه يكي از خصلتهاي خير را رها كرده و به دوتاي آن تمسك جستهاند.

گروه سوم كساني هستند كه فقط نهي از منكر قلبي دارند و فقط در درون دلشان از زشتيها متنفّرند اما با دست و زبانشان اقدامي نميكنند. اينها دو خصلت از خصلتهاي سهگانه مزبور را از دست داده و فقط به يكي از آنها دست يافتهاند.

گروه چهارم كساني هستند كه مراحل سهگانه آن را رها كرده و به هيچ نحوي از منكر، نهي نميكنند. اينها مردههاي متحركي هستند كه از آثار حيات انساني برخوردار نيستند و فقط به خور و خواب و استهلاك امكانات معيشتي ـ كه از آثار حيات حيواني بشر است ـ اكتفا ميكنند.

آن گاه درباره جايگاه امر به معروف و نهي از منكر فرمود: جميع اعمال نيك بندگان خدا حتي جهاد و پيكار در راه او در مقايسه با امر به معروف و نهي از منكر همانند قطرهاي از اقيانوس پهناور است.

امر به معروف و نهي از منكر نه پايان زندگي و اجل كسي را نزديك ميكند و نه مايه كاهش روزي كسي ميگردد.

در پايان ميفرمايد: از همه اينها بالاتر، كلمه حقّي است كه در برابر پيشوايي ستمگر بيان ميشود. البته اين نيز يكي از موارد و مصاديق نهي از منكر است.

اين كلام در بيان ديگري از آن حضرت بدين صورت آمده است: «أيّهَا المُؤمنون إنّهُ مَن رَأي عُدواناً يُعْملُ بِهِ ومُنكَراً يُدعي إليه فَأنكَره بقلْبِهِ فَقد سَلِم وبَريءَ ومَن أنكَرهُ بلِسانِه فَقَد اُجِرَ وهو أفضَل مِن صاحِبهِ ومَنْ أنكَرهُ بالسَّيفِ لِتكونَ كَلِمة اللهِ هِيَ العُليا و كَلِمةُ الظّالِمينَ هِيَ السُّفْلي فَذلِكَ الَّذي أصابَ سَبيلَ الهُدي وَقامَ عَلَي الطَّريقَ ونَوَّرَ في قَلْبِهِ اليَقين»؛ (همان، حكمت 373) [اگر كسي قلباً از ظلم و منكر اظهار انزجار كند، خودش سالم ميماند. و اگر علاوه بر انزجار قلبي با زبان خود نيز نهي از منكر نمايد اجر بيشتري ميبرد و از اوّلي بالاتر است. و اگر علاوه بر انزجار قلبي و نهي از منكر زباني با شمشير نيز جلوي ظلم را بگيرد تا نام خدا گرامي و نام ظالمان سرنگون گردد، اوست كه در راه هدايت به مقصد رسيده، در متن راه راست قرار گرفته، نور دين در قلب او تابيده و قلبش نوراني شده است.]

بنابراين، از نظر اميرالمؤمنين(ع) كسي كه با شمشير جلوي ظلم را بگيرد و اهل جهاد و مبارزه باشد بندهاي است كه خدا قلب او را روشن كرده است.

---

: آية الله جوادي آملي
حماسه و عرفان